Gdzie można spotkać Rytla Grzebykoczułkiego?
Rytel grzebykoczułki (Elateroides flabellicornis) występuje głównie na terenie Europy wschodniej w tym zwłaszcza na terenie Litwy, Łotwy, Estonii i Mołdawii. Poza Europą pojawia się również na Syberii i Kaukazie. W Polsce rytel grzebykoczułki jest owadem dość rzadkim. Pojedyncze osobniki stwierdzano na terenie Białowieży, Beskidu Zachodniego i województwa Warmińsko-Mazurskiego.
Żerowanie – co je rytel grzebykoczułki?
Żerowanie rytla grzebykoczułkiego może odbywać się w różnych gatunkach drzew liściastych i iglastych, ale najczęściej żeruje on w jodle lub świerku. Zdarza się również, że ten drewnożerny robak żeruje w olszach, grabach i dębach. Najczęściej ten robak żerujący w drewnie pojawia się w pniakach drugi rok po tym, gdy zostało ścięte drzewo po którym pniak ten pozostał. Po za tym pojawia się również w drzewach martwych i obumierających oraz w nieokorowanej leżaninie i drzewach ściętych.
Jak wygląda rytel grzebykoczułki?
Ciało osobników dorosłych rytla grzebykoczułkiego jest walcowate i wydłużone. Ma ono od 7 do 10 milimetrów długości. Czułki samic rytla grzebykoczułkego są siniej piłkowane niż jest to w przypadku samic rytla pospolitego, a samców od ich trzeciego członu podwójnie grzebykowate. Głaszczki żuchwowe samców rytla grebykoczułkiego są prosto zbudowane. Jedynie ostatni z ich członów jest rozdwojony. Samice rytla grzebykoczułkiego mają barwę żółtobrunatną. Końce jej pokryw oraz spodnia część ich ciała są przyciemnione. Samce rytla grzebykoczułkiego są czarne. Jedynie Pokrywy, nogi i czułki samców rytla grzebykoczułkiego są żółtobrunatne.
Larwy rytla grzebykoczułkiego są żółtobiaławe i wydłużone. Osiągają do 20 milimetrów długości. Pod względem wyglądu są one bardzo podobna do larwy rytla pospolitego. Podstawowa różnica pomiędzy tymi larwami polega na tym, że w końcowej części wyrostka odwłokowego lary rytla grzebykoczułkiego znajdują się trzy pary ząbków. Przedplecze rytla grzebykoczułkiego jest kapturowato naciągnięte na głowę rytla grzebykoczułkiego.
Jak rozwija się i rozmnaża rytel grzebykoczułki?
Osobniki dorosłe rytla grzebykoczułkiego pojawiają się w maju. Ich rójka jest wyjątkowo krótka. Trwa ona tylko 2-3 dni. Kopulacja odbywa się na drewnie w którym żerować będą larwy. Jaja składane są przez samice w szczelinach drewna i szparach kory. Czasami zdarza się, że składane są one również w otworach wylotowych chrząszczy..
Szkody wyrządzane przez rytla grzebykoczułkiego
Szkody wyrządzane przez rytla grzebykoczułkiego nie są duże ponieważ jest on dość rzadki. Do podstawowych szkód jakie może wyrządzić można zaliczyć:
Uszkodzenia igieł i młodych pędów
- Gąsienice zjadają młode igły, wygryzają je u nasady lub całkowicie zjadają.
- Skutkuje to gołożerami — częściowym lub całkowitym ogołoceniem gałęzi z igieł.
- Uszkodzone pędy przestają rosnąć i mogą obumierać.
Ograniczenie przyrostu drzew
- W wyniku defoliacji (utraty igieł) drzewa produkują mniej asymilatów.
- Znacząco zmniejsza się przyrost masy drzewnej.
- Drzewa stają się osłabione i bardziej podatne na inne szkodniki (np. korniki) oraz choroby grzybowe.
Zamieranie drzew
- Przy silnym i powtarzającym się gradacji (masowym pojawie) może dojść do całkowitego zamierania drzew, szczególnie młodszych.
- Dotyczy to zwłaszcza upraw i młodników świerkowych.
Rytel Grzebykoczułki – Zapobieganie wyrządzanym szkodom.
Wczesne rozpoznanie obecności rytla jest kluczowe dla ograniczenia strat:
Obserwacja objawów żerowania – Gołożery, uszkodzone przyrosty i obecność oprzędów wskazują na aktywność larw.
Pułapki feromonowe – Stosowane w okresie (czerwiec–lipiec) pomagają ocenić liczebność populacji. Wysokie liczby odłowionych osobników mogą świadczyć o zbliżającej się gradacji.
Prognozowanie zagrożeń – Systematyczny monitoring pozwala planować działania ochronne z wyprzedzeniem.
W sytuacjach zagrożenia, gdy populacja rytla osiąga poziom szkodliwości, można zastosować środki interwencyjne:
Ochrona biologiczna – Preparaty zawierające Bacillus thuringiensis – bakterie powodujące choroby u gąsienic, ale nieszkodliwe dla ludzi i zwierząt. Działają najlepiej w okresie aktywnego żerowania młodych larw (wiosną).
Ochrona chemiczna – Stosowana tylko w ostateczności, z zachowaniem ostrożności, np. w szkółkach leśnych lub uprawach zagrożonych zniszczeniem. Powinna być poprzedzona dokładną oceną sytuacji i uzasadniona wysokim poziomem zagrożenia.
Szkodom wyrządzanym przez rytla grzebykoczułkiego zapobiega się poprzez szybkie usuwanie zwałów i wyłomów oraz wywożenie drewna z lasów. Jeśli rytel grzebykoczułki już żeruje w drewnie powinno ono zostać wywiezione z lasu możliwie najszybciej, a następnie należy je przetrzeć i wysuszyć.