Wygląd zewnętrzny
Chrząszcze należące do tej rodziny są średnich lub dużych rozmiarów (0,4 - 5 cm). Cechuje je przede wszystkim wydłużony kształt ciała i bardzo długie, zwykle przekraczające połowę długości ciała czułki. Czasami czułki bywają nawet dwu lub 3-krotnie dłuższe niż całe ciało owada. Czułki te są zazwyczaj nitkowate lub paciorkowate, owłosione i składają się z 11, wyjątkowo 12 członów.
Osobniki posiadają dość dużą, wyraźnie odznaczającą się głowę, która ustawiona jest prostopadle lub pod lekkim skosem do osi ciała. Pokrywy skrzydeł są skórzaste i od nasady zwężają się ku tyłowi, pokrywając cały odwłok (u nielicznych gatunków są lekko skrócone).
Nogi kózek są również wydłużone, a na goleniach znajdują się charakterystyczne dwa kolce tzw. ostrogi. Ubarwienie jest bardzo zróżnicowane, a tworzą je krótkie włoski pokrywające ciało. U większości gatunków bardzo łatwo odróżnić samca od samicy na przykład po zabarwieniu różnych części ciała.
Jaja kózek są owalne lub wrzecionowate. Ich wielkość zależy od gatunku i waha się od 1 do 5 mm . Mają one barwę białawą, mleczno-kremową bądź żółtawą.
Walcowate larwy posiadają miękkie, słabo schitynizowane ciało, wydłużone, z przodu szersze. Barwa ciała bywa biała, kremowa lub żółtawa, z wyjątkiem ciemnej ?główki?(puszki głowowej). Stadia larwalne mają ciało pokryte włoskami lub szczecinkami. Posiadają one aparat gryzący z bardzo silnymi żuwaczkami. Poczwarka jest typu wolnego, brunatna lub brązowawa.
Przykłady najgroźniejszych gatunków to:
spuszczel pospolity (Hylotrupes bajulus)
brodziej próchnik (Ergates faber)
zagwoździk fioletowy (Callidium violaceum)
zmorsznik czerwony (Leptura rubra)
szczapówka bruzdkowana (Asemum striatum)
wykarczak sosnowiec (Arhopalus rusticus)
Pozostałe szkodniki z rodziny kózkowatych:
Tycz mniejszy (Acanthocinus griseus), Tycz jodłowy (Acanthocinus reticulatus), Zgrzytnica zielonkawowłosa (Agapanthia villosoviridescens), Zgrzytnica fioletowa (Agapanthia violacea/ Agapanthia intermedia), Wiecheć płowy (Alosterna tabacicolor), Rypiak gałązkowiec (Anaesthetis testacea), Cioch barwny (Anaglyptus mysticus), Zmorsznik sosnowy (Anastrangalia sanguinolenta), Włochatek kasztaniak (Anisarthron barbipes), Zmorsznik sześcioplamek (Anoplodera sexguttata), Wykarczak sosnowy (Arhopalus rusticus), Wonnica piżmówka (Aromia moschata), Szczapówka sosnowa (Asemum striatum). Brdoń wysmukły (Axinopalpis gracilis), Zagwoździk złocistozielony (Callidium aeneum), Zagwoździk fiołkowy (Callidium violaceum), Kozioróg dębosz (Cerambyx cerdo), Kozioróg bukowiec (Cerambyx scopolii), Tryk lipowy (Chlorophorus herbstii), Tryk klonowiec (Chlorophorus varius), Biegowiec osowaty (Clytus arietis), Biegowiec świerkowy (Clytus lama), Biegowiec dębowy (Clytus tropicus), Ziemioródka skryta (Cortodera femorata), Ziemioródka dębowa (Cortodera humeralis), Rozpylak topolowy (Dinoptera collaris), Borodziej cieśla (Ergates faber), Rozpylak sosnowy (Euracmaeops marginatus), Rozpylak świerkowy (Euracmaeops septentrionis), Bierka dębowa (Exocentrus adspersus), Bierka wiązowa (Exocentrus punctipennis), Kurtek mały (Glaphyra umbellatarum), Kruszynka dębowa (Grammoptera abdominalis), Kruszynka rdzawoczułka (Grammoptera ruficornis), Kruszynka złotawa (Grammoptera ustulata), Zgrzypik twardokrywka (Lamia textor), Zmorsznik ciemny (Leptura aethiops), Zmorsznik podobny (Leptura annularis), Kurtek mniejszy (Molorchus minor), Żerdzianka sosnówka (Monochamus galloprovincialis), Żerdzianka plamista (Monochamus saltuarius), Żerdzianka krawiec (Monochamus sartor), Żerdzianka szewc (Monochamus sutor), Kusokrywka większa (Necydalis major), Kruchniczka sosnowa (Nothorhina muricata), Dłużynka wilczomleczowa (Oberea erythrocephala), Dłużynka dwukropkowa (Oberea oculata), Trykoń karliczek (Obrium brunneum), Popielatka lipowa (Oplosia cinerea), Ziolarka żmijowcowa (Opsilia coerulescens), Ostrokrywka nieparka (Oxymirus cursor), Zmorsznik paskoczułki (Paracorymbia maculicornis), Płaskowiak zmienny (Phymatodes testaceus), Ziolarka baldaszkowa (Phytoecia affinis), Ziolarka marchwiowa (Phytoecia cylindrica), Ziolarka bylicowa (Phytoecia nigricornis), Ziolarka krwawnikowa (Phytoecia pustulata), Ziolarka wrotyczowa (Phytoecia virgula), Paśnik pałączasty (Plagionotus arcuatus), Paśnik niszczyciel (Plagionotus detritus), Ściga gałęziowa (Poecilium alni), Kozulka sosnówka (Pogonocherus fasciculatus), Kozulka kolcokrywka (Pogonocherus hispidus), Zmorsznik mały (Pseudovadonia livida), Rębacz dwupaskowy (Rhagium bifasciatum), Rębacz pniowiec (Rhagium mordax), Szczerolotek dwubarwny (Rhamnusium bicolor), Węglarek wielki (Ropalopus clavipes), Węglarek mniejszy (Ropalopus macropus), Rzemlik Lipowiec (Saperda octopunctata), Rzemlik osinowiec (Saperda populnea), Rzemlik podobny (Saperda similis), Łucznik korzeniowiec (Stenocorus meridianus), Obwężyn południowy (Stenostola dubia), Strangalia przepasana (Stenurella bifasciata), Strangalia czarna (Stenurella nigra), Borówka brunatna (Tetropium castaneum), Borówka modrzewiowa (Tetropium Gabrieli), Naśliwiec lilipucik (Tetrops praeustus), Drzeworadek topolowy (Xylotrechus rusticus), Rogatek pstry (Aegomorphus clavipes), Dąbrowiec samotnik (Akimerus schaefferi), Wiecheć białowieski (Alosterna ingrica), Zmorsznik czarnożółty (Batesiata tesserula), Tryk Dębowiec (Chlorophorus figuratus), Biegowiec klonowy (Cyrtoclytus capra), Paśnik ziołowy (Echinocerus floralis), Strangalia omszona (Etorofus pubescens) Zgrubek zawilcowy (Evodinus borealis), Zgrubek górski (Evodinus clathratus), Krępień szóstaczek (Judolia sexmaculata), Zmorsznik bukowy (Leptura aurulenta), Zmorsznik olbrzymi (Macroleptura thoracica), Zmorsznik czarny (Melanoleptura scutellata), Kwiatówka karminowa (Nivellia sanguinosa), Krępień górski (Pachytodes cerambyciformis), Krępień zmienny (Pachytodes erraticus), Płaskowiak dębowy (Phymatodes pusillus), Regloń płowy (Pidonia lurida), Węglarek klonowy (Ropalopus ungaricus), Nadobnica alpejska (Rosalia alpina), Szczosik leszczynowy (Saphanus piceus), Skąpokrywka rudawa (Stenopterus Rufus), Strangalia siedmiopunktowa (Stenurella septempunctata), Zmorsznik sercoplamy (Stictoleptura cordigera), Zmorsznik złocisty (Stictoleptura fulva), Skrytoń dębowy (Trichoferus pallidus), Drzeworadek wzorzysty (Xylotrechus arvicola) i wiele innych.